Elektriklenme Deneyi (final ödevi)

YAZAN: TUĞÇE SAĞLAM

Konu: ELEKTRİKLENME

Yaş: 5 YAŞ

Tahmini Süre: 1 saat

Materyaller: -Balon 

                       -Kuş, kelebek şeklinde kesilmiş kağıttan resimler

                       -Yünlü kazaklar ya da bez parçaları

                       -Kurşun kalem

                       -Küçük kağıt parçaları

ETKİNLİĞİN TANIMI

Bu etkinlikteki asıl amacımız sürtünmenin elektriklenmeye nasıl sebep olduğunu daha iyi anlaşılmasının sağlanmasıdır. Bu etkinlik sayesinde bazen neden saçlarımızın havaya kalktığını yani elektriklendiğini, ayaklarımızı sürüyerek yürüdüğümüz zaman birine dokunduğumuzda nasıl bir elektiriklenme olduğunu daha iyi anlamış olacağız. Bu etkinlik sürecinde çocuklar balonlar ve kalemleri yünlü kıyafetlere ya da saçlarına sürüp kağıtlara yaklaştırdığında nasıl bir elektiriklenme oluştuğunu birebir yaşayarak görmüş olacaklar. Her öğrenciye ayrı ayrı materyal verilmesiyle çocuklar birebir etkinliği yapma fırsatı bulacaklar ve bu onlarda koordinasyon, bağımsızlık duygusu gibi farklı birçok bilişsel ve psikomotor süreçleri deneyimlemiş olacaklar.

KAZANIMLAR

-Çocuk kullanılacak materyalleri söyler.

-Materyallere bakarak etkinlik süreci hakkında tahminde bulunur.

-Sürtünme sonucunda eşyalarda ve insan vücudunda ne gibi etkilenmeler olduğunu kavrar.

-Küçük kas kullanımını gerektiren hareketler yapar.

-Gözlemlediklerini paylaşır, yorumlarda bulunur.

-Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi kurar.

SUNUM

Öğretmen sınıfa getirdiği materyalleri çocuklara tek tek tanıtır. Daha sonra bu materyallerle ne yapılacağı hakkında çocuğa soru yöneltilir ve çocukların tahminleri alınır.

-Daha sonra öğretmen çocuklara eletriklenmenin ne olduğunu sorar. Ve gelen cevapların ardında getirdiği materyaller yardımıyla yapacakları etkinik sonucunda elektriklenmenin ne olduğunu ve nasıl oluştuğunu öğreneceklerini söyler.

-Öncelikle öğretmen çocuklara “Sizce neden yün kazak giymenizi istedim.” diye sorar. Gelen cevapların ardından öğretmen “Birazdan yapacağımız etkinlikten sonra bunun cevabını hep beraber öğreneceksiniz.” der.

-Öğretmen tüm çocuklara masalara geçmelerini söyler. Çocuklar masalara geçtikten sonra öğretmen her çocuğa birer tane kalem, birer tane balon, her birine parçalanmış kağıtlar ve her çocuğa kağıttan yapılmış kanatlı kuş veya kelebek verilir.

-Önce öğretmen çocuklara kuşlarını ya da kelebeklerini tam ortadan baştan aşağıya doğru bantla masalarına yapıştırmalarını söyler.

-Ardından öğretmen çocuklara balonlarını kendisi dur diyene kadar şişirmelerini söyler. Öğretmen sırayla tüm çocukların balonunu bağlar.

-Ardından öğretmen tüm çocuklara ellerindeki balonu yünlü kazağa hızla sürerek önlerindeki kuş ya da kelebeklerin tam ortasına yaklaştırmalarını söyler.

-Tüm kuşlar ya da kelebeklerin kanadı kalkar ve balona değer. Ortaya balona sarılan kuşlar ve kelebekler gibi güzel bir görüntü çıkar.

-Ardından öğretmen çocuklara balonlarını bırakmalarını söyler.

-Öğretmen tüm çocuklara parçalanmış tüm kağıtları önlerine toplamalarını söyler. Ve kalemlerini ellerine almalarını söyler. Önce normal kalemi kağıtlara yaklaştırmalarını söyler ve bir değişim olup olmadığını sorar. Daha sonra öğretmen kalemlerini hızla saçlarına yani kafalarına sürmelerini söyler. 

-Tüm çocuklar saçlarına sürdükten sonra öğretmen hemen önlerindeki kağıda kalemlerini yaklaştırmalarını söyler. Kalemler kağıda yaklaştıkça kağıtların kaleme yapıştığı gözlenir. Öğretmen bunun sürtünme sonucu kalemde enerji ortaya çıktığını bu sayede kağıtların kaleme yapıştığını söyler.

-Deney sonrasında öğretmen çocuklara:

"Balonu yünlü kazağa sürüp kağıda yaklaştırırken kağıtta ne gibi değişiklik oldu?"

"Kalemi saçımıza sürüp kağıtlara yaklaştırdıktan sonra kalem ile kağıtlar arasında ne gibi bir etkileşim oldu? "soruları yönlendirilir.

Öğretmen çocuklara: "Cisimler arasında oluşan itme ve çekme etkileşimleri elektriklenme denilen olay ile ilgilidir. Elektriklenme olabilmesi için cisimlerin birbirine teması gereklidir. Yani deneyden de anlayacağınız gibi sürtünme sonucunda elektriklenme olur. Mesela kaydıraktan kayarken saçlarımızın elektriklenmesinde uyguladığımız deneye örnek olarak verilebilir. Ya da yün bir kazağı çıkarırken saçlarımızın da sürtünmeyle elektriklenmesi ve havaya kalkması buna örnek olarak verilebilir." der ve etkinlik tamamlanır. (Çocuğa elektron geçişi ve + , - arasındaki bağı anlatmak için yaş düzeyi küçük bu yüzden daha basite indirgiyerek anlatmalıyız.)

Kelime Dağarcığı

 Sürtünme, Elektriklenme, Enerji.

İlgi Noktalar

Normal kalemin kağıda yaklaştırılınca kağıdın yapışmaması,

Balonun yünlü kazağa sürülüp kağıda yaklaştırılınca kağıdın balona yapışması,

Kalemin saça sürülüp kağıda yaklaştırıldıktan sonra kağıtların kalemlere yapışması,

Sürtünme sonucunda enerjinin ortaya çıkıp elektriklenmenin olması.

Hata Kontrolü

 Elektriklenmenin olması için yünlü kazağa hızlıca ve çok defa sürtülmelidir.

Elektriklenmemin olması için kalemin saça hızlıca ve çok defa sürtülmelidir.

Farklı ve Gözlemler ve Uzantılar

-Kalemler yünlü kazağa sürülerek yapılabilir.

-Balonlar saça sürülüp kağıda yaklaştırılabilir.

-Normal kağıt yerine kopya kağıdı kullanılabilir.

Öğrencilerle Sorgulama Ve Diyalog İçin Olanaklar

 -Çocuklar sizce üstümüze sürdüğümüz balon ile üstümüze sürmediğimiz balonun çekim güzü arasındaki fark nedir?

-Neden balonlardan biri kağıdı çekerken diğeri çekmedi?

-Kalemi saça fazla ya da az sürmemiz sonucu kağıt çekimlerinde bir farklılık olur mu?

Dökümantasyon/Bilim İçin Fikirler Defteri

 -Uygulama esnasında çocuklarla  süreçte yaşanan deneyimler ve gözlemler dökümantasyon, bilim için fikirler defteri tutulmalıdır.

                                                     SÜREÇLERİN TESPİTİ

Genel Süreçler

1-Gözlem

Saça sürülen kağıt ile saça sürülmeyen kalemin çekim gücü arasındaki farkın nedeni gözlenir.

2-Anlam Çıkarma

Elektriklenmenin olabilmesi için sürtünmenin gerekli olduğunu süreç sonunda gözler.

3-Öngörü

Etkinliğe başlamadan önce getirilen malzemelerin ne için kullanılabileceği hakkında soru yöneltme.

Matematik Süreçleri

1-Ölçme

Saça sürülen kalemin hızının ölçülmesi.

2-Açıklamak

Deney sonucunda yünlü kazağa sürülen balonun kağıdı nasıl etkilediğinin açıklanması.

Deney sonucunda saça sürülen kalemin kağıdı nasıl etkilediğinin açıklanması.

Fen Ve Teknoloji Süreçleri

1-Etkileşim

Öğretmenin her çocuğa materyal vererek çocuğun sürtünme sonucu elektriklenmenin nasıl olduğunu birerbir deneyimlemesi.

2-Açıklamak

Deney sonucunda neler olduğunu açıklamalarını isteme.

3-Değerlendirme

Deney öncesi yapılan tahminlerle yapılan deneyin karşılaştırılması.

Eğilimler

1-Yaratıcılık

Yapılan deneyin başka hangi malzemelerle yapılabileceği sorusu çocuklara yöneltilebilir.

 

                                                     NOTLAR

Öncelikle deneyi yapmadan önce öğretmenin deneyi kendi deneyimlemesi gerekir. Çünkü deney sırasında kullanılan herhangi eksik veya yanlış bir malzeme deneyi kesintiye uğratabilir.

Öğretmen çocukların sorabileceği herhangi bir soru için önceden sürtünme-elektriklenme konusuyla ilgili ayrıntılı bir araştırma yapmalıdır.

Sınıftaki öğrencilerin sayısına göre malzemeler önceden hazırlamalı ve tüm çocukların yeterli malzeme ile deneyi özgürce yapabilmeleri sağlanmalıdır.

Havaların sıcak olduğu dönemlerde çocuklardan yünlü kazak giymelerini istemek yerine yanlarında herhangi yünlü bir bez parçası getirmeleri istenebilir.

Aşağıda bulunan linkte öğretmene yardımcı olabilecek video yer almaktadır.
http://www.eba.gov.tr/video/izle/1460b7cbe2669279347ca9255687ff163a86d01d82004

ETKİNLİKLE İLGİLİ VİDEO AŞAĞIDA BULUNUYOR: